รู้ทันปัญหาการนอนด้วย sleep test

รู้ทันปัญหาการนอนด้วย sleep test

การนอนหลับเป็นกระบวนการทางชีวภาพที่ซับซ้อนและสำคัญต่อการฟื้นฟูร่างกายและจิตใจ การนอนหลับที่มีคุณภาพช่วยส่งเสริมสุขภาพโดยรวม ลดความเสี่ยงของโรคเรื้อรัง และเพิ่มประสิทธิภาพในการดำเนินชีวิตประจำวัน อย่างไรก็ตาม ความผิดปกติของการนอนหลับเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยและส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตอย่างมาก การตรวจ Sleep Test เป็นการตรวจวินิจฉัยประเมินการทำงานของร่างกายขณะนอนหลับ ช่วยให้แพทย์สามารถระบุความผิดปกติของการนอนหลับได้อย่างแม่นยำ เช่น ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ ภาวะนอนไม่หลับ และภาวะแขนขากระตุกขณะหลับ การวินิจฉัยและการรักษาความผิดปกติของการนอนหลับอย่างถูกต้องและทันท่วงทีมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการป้องกันปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรง เช่น โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคเบาหวาน และภาวะซึมเศร้า นอกจากนี้ การปรับปรุงคุณภาพการนอนหลับยังช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน ความจำ และอารมณ์

สารบัญ

  • sleep test คือ
  • ประเภทของ sleep test
  • sleep test เหมาะกับใคร
  • ขั้นตอนการตรวจ sleep test
  • โรคที่วินิจฉัยได้จาก sleep test
  • ความเสี่ยงและผลข้างเคียง
  • ประโยชน์ของ sleep test
  • สรุป

sleep test คือ

sleep test เป็นการตรวจการนอนหลับ มีชื่อเรียกอย่างเป็นทางการว่า โพลีซอมโนแกรม (Polysomnogram) เป็นการตรวจวินิจฉัยชนิดหนึ่งที่ทำการติดตามและบันทึกการทำงานของระบบต่างๆ ในร่างกายหลายระบบขณะนอนหลับ โดยทำการตรวจวัดสัญญาณต่างๆ ของร่างกายขณะหลับ เช่น คลื่นสมอง(EEG) คลื่นไฟฟ้าหัวใจ(EKG) การหายใจ ระดับออกซิเจนในเลือด(SpO2) และคลื่นไฟฟ้ากล้ามเนื้อ(EMG)

sleep test

ประเภทของ sleep test

  • การตรวจในห้องปฏิบัติการ (Polysomnography – PSG) เป็นการตรวจมาตรฐานและละเอียดที่สุด โดยผู้ป่วยจะต้องนอนในห้องปฏิบัติการที่มีเจ้าหน้าที่คอยดูแลตลอดคืน มีการติดอุปกรณ์ตรวจวัดหลากหลายชนิดบนร่างกาย เช่น
      • คลื่นไฟฟ้าสมอง (EEG) วัดกิจกรรมทางไฟฟ้าของสมอง เพื่อวิเคราะห์ระยะการนอนหลับ
      • คลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG) วัดอัตราการเต้นของหัวใจและความผิดปกติของจังหวะการเต้น
      • คลื่นไฟฟ้ากล้ามเนื้อ (EMG) วัดการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อ เช่น กล้ามเนื้อขาและกล้ามเนื้อใต้คาง
      • คลื่นไฟฟ้าลูกตา (EOG) วัดการเคลื่อนไหวของลูกตา เพื่อวิเคราะห์ระยะการนอนหลับ REM
      • เซ็นเซอร์วัดการหายใจ วัดการไหลของอากาศผ่านจมูกและปาก และการเคลื่อนไหวของทรวงอกและหน้าท้อง
      • เซ็นเซอร์วัดระดับออกซิเจนในเลือด (Pulse oximetry) วัดระดับความอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือด
      • ไมโครโฟน บันทึกเสียงกรน
  • การตรวจที่บ้าน (Home Sleep Apnea Test – HSAT) เป็นการตรวจการนอนหลับแบบง่าย ที่สามารถทำได้ที่บ้าน โดยใช้อุปกรณ์แบบพกพาที่คุณสามารถติดตั้งเองได้ มีการวัดข้อมูลที่จำกัดกว่า PSG เช่น การหายใจ ระดับออกซิเจนในเลือด อัตราการเต้นของหัวใจ
  • การตรวจแบบ Split-Night เป็นการตรวจที่รวมการตรวจ PSG และการปรับเครื่อง CPAP ในคืนเดียวกัน ในช่วงแรกของการตรวจ จะเป็นการตรวจ PSG เพื่อวินิจฉัยโรค หากตรวจพบภาวะหยุดหายใจขณะหลับ จะมีการปรับเครื่อง CPAP ในช่วงที่เหลือของคืน เพื่อหาแรงดันที่เหมาะสม
  • การตรวจแบบ Ambulatory PSG เป็นการตรวจ PSG ที่สามารถทำได้ที่บ้าน โดยใช้เครื่องบันทึกข้อมูลแบบพกพา มีการวัดข้อมูลที่คล้ายกับ PSG แต่มีความสะดวกในการใช้งานมากกว่า

sleep test เหมาะกับใคร

  • ผู้ที่มีอาการนอนกรน โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากนอนกรนเสียงดังและมีช่วงหยุดหายใจเป็นพัก ๆ
  • ผู้ที่มีอาการง่วงนอนมากผิดปกติในเวลากลางวัน รู้สึกอ่อนเพลีย ง่วงซึม หรือหลับในขณะทำกิจกรรมต่าง ๆ
  • ผู้ที่มีอาการนอนหลับไม่สนิท ตื่นบ่อยในตอนกลางคืน นอนกระสับกระส่าย หรือรู้สึกไม่สดชื่นหลังตื่นนอน
  • หายใจลำบากขณะนอนหลับ รู้สึกอึดอัด หายใจไม่สะดวก หรือมีอาการสำลักขณะนอนหลับ
  • อาการอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น ปวดศีรษะในตอนเช้า ปากแห้ง คอแห้ง ความดันโลหิตสูง หรือโรคหัวใจและหลอดเลือด
  • กลุ่มเสี่ยงต่างๆ ผู้ที่มีน้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วน มีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน หรือความดันโลหิตสูง รวมไปถึงผู้ที่แพทย์สงสัยว่าอาจมีภาวะชักขณะนอนหลับหรือเป็นโรคลมหลับ (narcolepsy)

ขั้นตอนการตรวจ sleep test

การเตรียมตัวก่อนการตรวจ

  • ปรึกษาแพทย์ พูดคุยเกี่ยวกับอาการและประวัติการนอนหลับ
  • งดเครื่องดื่มกระตุ้น หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนและแอลกอฮอล์ก่อนการตรวจ
  • สวมเสื้อผ้าสบาย สวมชุดนอนที่ใส่สบายและคุ้นเคย
  • ทำกิจกรรมประจำวันตามปกติ เพื่อให้การนอนหลับเป็นธรรมชาติมากที่สุด

ขั้นตอนการตรวจ

  • ติดตั้งอุปกรณ์ตรวจวัดต่าง ๆ เช่น
      • คลื่นไฟฟ้าสมอง (Electroencephalogram – EEG) เพื่อวัดระดับการนอนหลับและตรวจหาความผิดปกติของคลื่นสมอง
      • คลื่นไฟฟ้าตา (Electrooculogram – EOG) เพื่อวัดการเคลื่อนไหวของลูกตา ซึ่งใช้ในการระบุช่วง REM sleep
      • คลื่นไฟฟ้ากล้ามเนื้อ (Electromyogram – EMG) เพื่อวัดความตึงตัวของกล้ามเนื้อ และตรวจหาภาวะกล้ามเนื้อกระตุก หรือภาวะสูญเสียการควบคุมกล้ามเนื้อ ในช่วง REM sleep
      • การไหลเวียนของอากาศผ่านจมูกและปาก (Nasal airflow and oral airflow) เพื่อวัดปริมาณและลักษณะการหายใจ
      • ความพยายามในการหายใจ (Respiratory effort) วัดการเคลื่อนไหวของหน้าอกและท้อง 
      • ระดับออกซิเจนในเลือด (Oxygen saturation – SpO2) เพื่อดูว่ามีภาวะออกซิเจนต่ำขณะหลับหรือไม่
      • อัตราการเต้นของหัวใจ (Electrocardiogram – ECG) วัดอัตราการเต้นและจังหวะการเต้นของหัวใจ
      • ตำแหน่งท่าทางของร่างกาย (Body position) บันทึกท่าทางการนอน 
      • การกรน (Snoring) บันทึกเสียงกรน
      • การเคลื่อนไหวของขา (Leg movements) เพื่อตรวจหาภาวะขากระตุกขณะนอนหลับ 
  • บันทึกข้อมูล อุปกรณ์จะบันทึกข้อมูลการนอนหลับของคุณตลอดทั้งคืน

โรคที่วินิจฉัยได้จาก sleep test

  • ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Sleep Apnea) ภาวะหยุดหายใจขณะหลับออกเป็น 2 ชนิดหลักๆ คือ
      • ภาวะหยุดหายใจขณะหลับชนิดอุดกั้น (Obstructive Sleep Apnea – OSA) เป็นชนิดที่พบได้บ่อยที่สุด เกิดจากการอุดกั้นทางเดินหายใจส่วนบนขณะหลับ 
      • ภาวะหยุดหายใจขณะหลับชนิดส่วนกลาง (Central Sleep Apnea – CSA) เกิดจากความผิดปกติของการส่งสัญญาณจากสมองไปยังกล้ามเนื้อที่ควบคุมการหายใจ ทำให้ไม่มีความพยายามในการหายใจในช่วงเวลาหนึ่ง 
  • โรคลมหลับ (Narcolepsy) โรคลมหลับเป็นโรคทางระบบประสาทที่ส่งผลกระทบต่อความสามารถในการควบคุมวงจรการหลับ-ตื่น ทำให้เกิดอาการง่วงนอนมากผิดปกติในเวลากลางวันอย่างรุนแรง และอาการอื่นๆ เช่น
      • อาการง่วงหลับอย่างฉับพลัน 
      • อาการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อ 
      • อาการผีอำ 
      • ภาพหลอน 
  • กลุ่มอาการขาอยู่ไม่สุข (Restless Legs Syndrome – RLS) และ โรคภาวะขากระตุกขณะหลับ (Periodic Limb Movement Disorder – PLMD)
      • มีความรู้สึกไม่สบายบริเวณขา เช่น คันยิบๆ ปวดเมื่อย มักเกิดขึ้นหรือแย่ลงในเวลากลางคืน
      • มีการกระตุกหรือกระดิกของแขนขาเป็นช่วงๆ ขณะหลับ มักจะไม่รู้ตัว 
  • พฤติกรรมผิดปกติขณะหลับ (Parasomnias) กลุ่มอาการนี้รวมถึงพฤติกรรมที่ผิดปกติที่เกิดขึ้นขณะหลับ เช่น
      • ละเมอเดิน (Sleepwalking)
      • ตื่นตระหนกขณะหลับ (Sleep terrors)
      • อาการฝันร้าย (Nightmare disorder)
      • โรคพฤติกรรมช่วง REM sleep (REM sleep behavior disorder – RBD)
  • ภาวะนอนไม่หลับเรื้อรัง (Chronic Insomnia) การตรวจ sleep test เพื่อแยกภาวะนอนไม่หลับออกจากโรคอื่นๆ การตรวจ sleep test ช่วยให้เข้าใจกลไกทางสรีรวิทยาที่เกี่ยวข้องกับภาวะนอนไม่หลับในแต่ละราย และนำไปสู่แนวทางการรักษาที่เหมาะสมยิ่งขึ้น
โรคที่วินิจฉัยได้จาก sleep test

ความเสี่ยงและผลข้างเคียง

ผลข้างเคียงหรือภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้นจากการตรวจ sleep test มีน้อยมาก โดยทั่วไปเป็นการตรวจที่มีความปลอดภัยสูง อย่างไรก็ตามแนวโน้มความเสี่ยงและผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นในกรณีมีดังนี้

  • การระคายเคืองผิวหนัง เป็นผลข้างเคียงที่พบได้บ่อยที่สุด เกิดจากกาวหรือเทปที่ใช้ติดเซ็นเซอร์บนผิวหนัง อาจมีอาการผื่นแดง คัน หรือระคายเคืองได้
  • ความรู้สึกไม่สบายหรือไม่คุ้นเคย การตรวจ Sleep Test มักทำในห้องปฏิบัติการตรวจการนอนหลับ ซึ่งเป็นสภาพแวดล้อมที่ไม่คุ้นเคย บางรายอาจรู้สึกไม่สบายตัว อึดอัด หรือกังวลขณะทำการตรวจ 
  • ความวิตกกังวล บางรายกังวลเกี่ยวกับผลการตรวจ หรือกังวลเกี่ยวกับขั้นตอนการตรวจ ความวิตกกังวลนี้อาจรบกวนการนอนหลับได้เช่นกัน
  • การพลัดตกเตียง แม้จะพบได้น้อยมาก แต่ในผู้ที่มีภาวะเดินละเมอ หรือมีความเสี่ยงต่อการพลัดตกเตียง อาจมีความเสี่ยงในขณะที่ทำการตรวจ 
  • นอนหลับไม่สนิท หรือนอนหลับได้ไม่นานเท่าที่เคย สภาพแวดล้อมที่ไม่คุ้นเคย อาจทำให้นอนหลับไม่สบายเท่าที่เคย หรือนอนหลับได้ไม่นานเท่าที่เคย 
  • รอยแดง หรือรอยกดทับจากเซ็นเซอร์ บริเวณที่ติดเซ็นเซอร์ อาจมีรอยแดงเล็กน้อย หรือรอยกดทับชั่วคราว ซึ่งมักจะหายไปเองภายในเวลาไม่นาน
  • อาการง่วงซึม หรืออ่อนเพลีย หากนอนหลับได้ไม่เต็มที่ในคืนที่ทำการตรวจ อาจมีอาการง่วงซึม หรืออ่อนเพลีย

ประโยชน์ของ sleep test

  • วินิจฉัยโรคความผิดปกติของการนอนหลับ
  • ประเมินความรุนแรงของโรค 
  • วางแผนการรักษา 
  • ติดตามผลการรักษา
  • ปรับปรุงคุณภาพชีวิต
  • ลดความเสี่ยงของปัญหาสุขภาพ

สรุป

การตรวจ Sleep Test เป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์อย่างมากในการดูแลสุขภาพการนอนหลับและส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น หากคุณมีปัญหาเกี่ยวกับการนอนหลับ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยวางแผนและติดตามการรักษาที่เหมาะสม การตรวจ Sleep Test ถือเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าเพื่อสุขภาพที่ดีในระยะยาว

แท็กที่เกี่ยวข้อง

สารบัญ

แพ็กเกจที่เกี่ยวข้อง