วัคซีนเด็กจำเป็นอย่างไร? เด็กแต่ละวัยควรได้รับวัคซีนอะไรบ้าง?

วัคซีนหลักเป็นวัคซีนพื้นฐานที่จำเป็นที่ต้องให้กับเด็กทุกคนตามข้อกำหนดโดยกระทรวงสาธารณสุข เนื่องจากเป็นวัคซีนที่ป้องกันโรคที่ระบาดในเด็กที่ทำให้เกิดความเจ็บป่วยที่รุนแรง และอาจก่อให้เกิดความพิการหรือถึงขั้นเสียชีวิตได้

1. วัคซีนบีซีจี (BCG): ป้องกันวัณโรค เป็นวัคซีนที่มักจะฉีดที่ไหล่ซ้าย ทำให้เกิดฝีที่เมื่อแตกแล้วจะเกิดเป็นรอยแผลเป็นติดตัวไปจนเป็นผู้ใหญ่
2. วัคซีนตับอีกเสบบี (HBV): ป้องกันไวรัสตับอักเสบบี ซึ่งเป็นไวรัสตับอักเสบที่พบการระบาดมากที่สุดในคนไทย และเป็นสาเหตุหลักของโรคตับอักเสบเรื้อรังและมะเร็งตับ
3. วัคซีนรวมคอตีบ-ไอกรน-บาดทะยัก (DTwP) และฮิบ (Hib): ป้องกันโรคคอตีบ ไอกรน บาดทะยัก และโรคฮิบที่ทำให้เกิดโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ ทั้งสี่โรคนี้ทำให้เกิดการป่วยรุนแรงในเด็กและนำไปสู่การเสียชีวิตได้ทั้งหมด โดยโรคคอตีบจะทำให้เกิดการอุดกั้นทางเดินหายใจ โรคไอกรนทำให้ปอดอักเสบหรือปอดแฟบ โรคบาดทะยักทำให้กล้ามเนื้อกระบังลมหดเกร็งจนหายใจเองไม่ได้ และโรคฮิบคือการติดเชื้อแบคทีเรียฮีโมฟิลุส อินฟลูเอนซา ชนิดบี (hemophilus influenza type B; Hib) ซึ่งทำให้เกิดปอดอักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ และติดเชื้อในกระแสเลือดได้ 
4. วัคซีนโปลิโอ: ป้องกันโปลิโอ โดยมีทั้งแบบฉีด (IPV) และแบบหยอดทางปาก (OPV) วัคซีนชนิดนี้สามารถป้องกันการติดเชื้อไวรัสโปลิโอ ซึ่งทำให้สมองอักเสบ เป็นอัมพาต และพิการในได้
5. วัคซีนโรต้า (Rota): ป้องกันการป่วยรุนแรงจากการติดเชื้อไวรัสโรต้า ซึ่งมักระบาดในสถานรับเลี้ยงเด็กและโรงเรียนอนุบาล ทำให้เกิดท้องร่วงรุนแรงในเด็กเล็ก ข้อควรระวังของวัคซีนโรต้า คือไม่ควรให้วัคซีนชนิดนี้ในเด็กที่อายุเกิน 32 สัปดาห์หรือ 8 เดือน เนื่องจากอาจเพิ่มความเสี่ยงโรคลำไส้กลืนกัน หากเด็กอายุเกินกว่ากำหนดต้องพิจารณาเป็นราย ๆ ไป ซึ่งควรปรึกษาแพทย์ก่อนเพื่อให้แพทย์พิจารณาข้อดีข้อเสียของการได้รับวัคซีน 
6. วัคซีนหัด-คางทูม-หัดเยอรมัน (MMR):  ทั้งสามโรคนี้เป็นโรคที่อันตรายซึ่งอาจมีภาวะแทรกซ้อนรุนแรงตามมาได้ โดยหัดเป็นเป็นไข้ออกผื่นชนิดหนึ่งที่ติดต่อได้ทางระบบทางเดินหายใจ เป็นโรคที่แพร่ระบาดได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งหากอาการรุนแรงจะทำให้เกิดปอดบวมไข้สมองอักเสบจนอาจเสียชีวิตได้ ส่วนคางทูมเป็นโรคติดต่อทางระบบทางเดินหายใจที่อาจมีภาวะแทรกซ้อนที่ทำให้เกิดเยื่อหุ้มสมองอักเสบ รังไข่หรืออัณฑะอักเสบ และนำไปสู่การเป็นหมันได้ ส่วนหัดเยอรมัน เป็นโรคไข้ออกหัดอีกชนิดหนึ่งซึ่งอาจมีภาวะแทรกซ้อนที่ทำให้เกิดสมองอักเสบได้
7. วัคซีนไข้สมองอักเสบเจอี (Live JE):  ไวรัสเจอีมียุงเป็นพาหะของโรค ทำให้เกิดสมองอักเสบรุนแรง ชักและความผิดปกติทางระบบประสาท
8. วัคซีนไข้หวัดใหญ่ (influenza): ป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ซึ่งเป็นโรคที่มีการระบาดทุกปี
   

นอกจากนั้น ในปีนี้ (พ.ศ.2566) สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทยได้จัดให้วัคซีนโควิด-19 และวัคซีนเอชพีวีอยู่ในกลุ่มวัคซีนหลักสำหรับเด็กด้วยเช่นกัน